Schermtijd
Gepubliceerd in De Standaard - 17 september 2025
Is scrollen het nieuwe roken? Zullen smartphones over twintig jaar worden verboden? Zal het binnenkort niet meer kunnen om op je werk rond te lopen met een gsm in je hand? Zul je buiten in de regen moeten gaan staan om een filmpje te kijken? Zal doomscrollen verboden worden op de trein? Of zullen er aparte coupés komen waar mensen kunnen scrollen? En schermvrije zones?
Net nog werden we warm gemaakt voor iPadscholen, nu zijn smartphones het nieuwe roken
Ik zoek die ruimtes nu al op. Ik ben verslaafd geraakt aan water, omdat beeldschermen daar niet gedijen, en omdat niemand mij daar kan contacteren. Ik zwem onder water en ik denk: hier kan niemand mij vinden. Wellnesscentra strijken pakken geld op, omdat mensen er komen deconnecteren. Kent iemand een plaats waar het bereik wegvalt?
Een steeds grotere groep wil schermvrij leven. Vanaf 1 september zijn smartphones op scholen verboden. Ik geef zelf les op een middelbare school en ik zie een jongen in de gangen dwalen, op zoek naar een andere jongen uit zijn klas. Hij kan geen berichten meer sturen en loopt nu het hele gebouw rond om hem te vinden. Dat heeft hij nog nooit meegemaakt. Hoe kan hij hem bereiken? We moeten kinderen weer leren om zelf te zoeken en niet ongerust te zijn. We moeten ze loslaten – maar niet in de handen van techneuten.
Na schooltijd komen alle schermpjes weer boven en verplaatsen de kinderen zich weer naar de andere wereld. Kan je het hen kwalijk nemen? Iedereen is daar aanwezig.
Ik las een verhaal van Jeanette Winterson over een vrouw die ervoor koos om haar lijfelijke leven achter zich te laten en voorgoed te transformeren naar een online profiel. Ze kon de avatar zijn die ze altijd al wou zijn. Ze moest niet meer werken. Ze mocht daar gewoon ‘zijn’.
Ik vind het erg dat we aan een hele generatie kinderen hebben gezegd dat ze zelf moesten leren om minder op hun gsm te zitten. Ze waren te jong om dat te kunnen. Hun brein was te pril en de adrenaline te hoog. Wij hebben het hen aangeboden, maar hebben we ooit écht nagedacht over wat dat met hen deed? Over wat het met ons deed?
Ik ken veel mensen die alles hebben geprobeerd om los te komen van hun telefoon. Hun scherm op zwart-wit zetten, meldingen dempen, schermtijd beperken, zonder gsm naar bed gaan, hem in een lade of zelfs achter slot en grendel leggen. We worden ongelukkig en toch snakken we ernaar. Wat moeten we doen om weer rustig in een kamer te zitten en ons daar goed te voelen? We zijn moe en tegelijkertijd hongerig naar alle stemmen op het internet. Het is sterker dan onszelf.
Alles verschuift zo snel. Net nog werden we warm gemaakt voor iPadscholen, nu zijn de smartphones het nieuwe roken.
Onze kinderen zaten jaren in leslokalen, maar met hun gedachten in een andere wereld. Je wou ze bereiken, maar moest door een bos van andere stemmen praten. In hun zakken zat de toegang naar een eigen universum. De wereld waar altijd iemand is, maar eigenlijk niemand.
Nu het gif weg is uit de leslokalen, klaart alles op. Ik haal adem en ben voor de eerste keer in mijn leven blij om iets dat van bovenaf aan scholen werd opgelegd. Ik stem mee voor frisse longen en heldere gedachten. Er hangt weer rust in de gangen van de school. Ik zie door het raam van mijn klaslokaal hoe meisjes Uno spelen op de speelplaats.