De Gaza Monologen

De Gaza Monologen
Vertaling, lezing en publicatie
November 2023

De Gaza Monologen zijn 31 getuigenissengeschreven door jongeren die de oorlog in Gaza in 2008/2009 meemaakten. Het ASHTAR Theatre in Ramallah tekende hun verhalen op en publiceerde de tekst in 2010. Nu het geweld in Gaza opnieuw in alle hevigheid oplaait, zijn de monologen actueler dan ooit.

Het Palestijnse ASHTAR Theater roept acteurs, theatermakers en kunstenaars van over de hele wereld op om op 29 november de Gaza Monologen te lezen. Schrijfster Yelena Schmitz helpt de actie mee op poten zetten in Brussel: "We zijn nog volop bezig met vertalen, maar verschillende cultuurhuizen lieten al weten dat ze meedoen." (Bruzz)

Uitgegeven bij De Nieuwe Toneelbibliotheek, januari 2024
Koop de theatertekst hier

Via het Ashtar Theater kwam begin november 2023 de oproep binnen om de Gaza Monologen wereldwijd te verspreiden. De theatertekst De Gaza Monologen bestaat uit 31 monologen van kinderen en jongeren die vertellen wat hen overkwam tijdens de oorlog in Gaza in 2008 en 2009. ‘Spreek deze teksten uit’, was hun vraag. Verschillende schrijvers en dichters bundelden vrijwillig de krachten en maakten op een week tijd een vertaling naar het Nederlands. Ik was één van hen.

Als schrijver ken ik de kracht van verhalen. Ik weet dat taal een wapen is. Wetenschappers en journalisten worden verdrietig van hun eigen statistieken: ze drukken de wereld uit, maar het komt niet binnen.

Ik ontving een document met 31 monologen in het Engels, vertaald uit het Arabisch. Een kleine pdf die 31 levens in zich draagt. Het was makkelijk om ze in een vertaalmachine te steken, maar ze klonken vlak en veraf. Ze hadden schrijvers nodig. Zorgvuldig, als een naaister, nam ik de stof in mijn handen en reeg ik de zinnen met liefde aan elkaar.

Daar zat ik. Met levend materiaal in mijn handen. Hoe druk je stemmen uit?

“Tot de dag voor de oorlog was Gaza voor mij vreugde en geluk. Wandelingen… Picknicken aan zee… Het leven was mooi. Ik had geen zorgen.” AMJAD ABU YASSIN

Hoe vertaal je een stuk land waar je zelf niet bent geweest?

“Gaza is een vliegtuig vol mensen aan boord, het vliegt naar het onbekende, en landt niet in de hemel en niet in de hel. Niemand weet wanneer het zal landen, en misschien blijven de mensen in  de lucht hangen voor jaren en jaren.” - AMANI A SHORAFA

Tussen de woorden schuilen gezichten. Trilling van stemmen. Een frons.

“Sinds de oorlog ben ik altijd piekfijn gekleed. Op die manier zie ik er tenminste goed uit als ik sterf! Het is wel een probleem als ik word geraakt door een raket omdat ik dan in 100 stukjes barst. Ik sterf liever in één stuk.” - YASMEEN ABU AMER

De kinderen die ik heb vertaald zitten in mij opgeslagen. Alsof ik met hen getelefoneerd heb. Alsof ik in hun dagboek mocht lezen. Ik ben hen graag gaan zien.

Zoals dit meisje:

“Thuis nam mijn moeder mij in haar armen. Ik was zo moe, maar door haar omhelzing werd ik rustig. Ik moest echt gewoon in iemands armen liggen.” - AMANI A SHORAFA

Vertalen als handreiking. Neem mijn stem en leer mij kennen. Wik mijn woorden en druk mij uit. Ik ben geen dode letter, ik leef en ik ben tijdloos, hoe ik hier als zestienjarig meisje in Gaza was, zo ben ik nog steeds. Ik besta. Spreek mij uit. Maak van mij geen statistiek.

“Het drama is dat de hele wereld naar ons kijkt, alsof er niets aan de hand is.” - AMJAD ABU YASSIN

We konden hun stemmen nu in onze handen houden. Op één week tijd zijn we erin geslaagd om een theatertekst te vertalen, te redigeren, vorm te geven en af te drukken. Op woensdag 29 november 2023, de Internationale Dag van Solidariteit met het Palestijnse Volk, lazen we ze wereldwijd luidop voor. Mijn hart ging sneller kloppen toen ik jonge en onbekende mensen de monologen hoorde uitspreken. ‘Spreek ze uit’, hadden ze gevraagd. En dat deden we.

Deze tekst werd geschreven na mijn lezing in Passa Porta.